سرم AHA چیست؟ راهنمای کامل، فواید، نکات ایمنی و معرفی یک سرم لایه بردار قوی

سرم AHA چیست؟

این پرسشِ کلیدی بسیاری از کسانی است که می‌خواهند پوستی شفاف‌تر، صاف‌تر و یکدست‌تر داشته باشند. AHA مخفف Alpha Hydroxy Acid یا اسیدهای آلفا هیدروکسی است؛ گروهی از اسیدهای آلی (مانند گلایکولیک، لاکتیک، مالیک و پیروویک) که به‌صورت موضعی برای لایه‌برداری شیمیایی سطح پوست به‌کار می‌روند. AHA ها با حل کردن پیوندهای بین سلول‌های مرده سطحی، باعث ریزش کنترل‌شده لایه‌های فرسوده و آشکار شدن پوست تازه‌تر و روشن‌تر می‌شوند.

AHAها؛ انواع و منشأها

• گلایکولیک اسید (Glycolic acid): کوچک‌ترین مولکول AHA، نفوذ بالا و اثربخشی قوی در اصلاح بافت و خطوط ریز.
• لاکتیک اسید (Lactic acid): ملایم‌تر، مناسب پوست‌های حساس و دارای خواص آبرسانی.
• مالیک و پیروویک اسیدها: اغلب همراه در کمپلکس‌ها برای اثر تجمعی با تحریک کمتر.
  بسیاری از این اسیدها هم از منابع گیاهی/میوه‌ای استخراج می‌شوند و هم به‌صورت سنتتیک در فرمولاسیون استفاده می‌گردند.

مکانیسم اثر AHA ها روی پوست

AHA ها با ضعیف کردن اتصال بین کراتینوسیت های پوستی (desmosomes) اجازه می‌دهند سلول‌های مرده سطحی جدا شده و از بین بروند؛ این فرآیند لایه‌برداری سطحی نه‌تنها بافت پوست را نرم و صاف می‌کند، بلکه با تحریک مسیرهای ترمیمی می‌تواند تولید کلاژن و الاستین را افزایش دهد، عاملی مهم در کاهش خطوط سطحی و سفتی پوست. مطالعات بالینی و مرورهای علمی نشان داده‌اند AHA ها می‌توانند بافت و رنگ پوست را بهبود بخشند.

فواید علمی اثبات‌شده

• روشن‌شدن و محو شدن لکه‌های سطحی: با حذف لایه‌های پیگمانته و تسریع گردش سلولی.
• بهبود بافت و کاهش خطوط ریز: از طریق تحریک سنتز کلاژن در لایه‌های زیرین.
• افزایش جذب سایر محصولات مراقبتی: چون پوست تازه‌تر جذب کارآمدتری دارد.

AHA در مقابل BHA (سالیسیلیک اسید)

• AHA (آلفا هیدروکسی): محلول در آب، سطحی‌تر عمل می‌کند، برای پوست‌های خشک یا دارای هایپرپیگمانتاسیون مناسب است.
• BHA (بتا هیدروکسی) سالیسیلیک اسید: محلول در چربی، وارد فولیکول می‌شود و برای پوست‌های چرب و جوش‌دار بسیار مفید است.
  گاهی ترکیب ملایم AHA و BHA (در فرمول‌هایی که متخصصانه فرموله شده‌اند) نتایج خوبی می‌دهد، اما ترکیب قوی خارج از قالب فرمولاسیون ممکن است باعث تحریک شود؛ بنابراین بهتر است از ترکیبات حرفه‌ای یا زیر نظر متخصص استفاده شود.

چه غلظتی مؤثر است؟ (محدودیت‌ها و هشدارها)

میزان ایمنی و اثربخشی AHA به غلظت و pH فرمولاسیون وابسته است. برخی نهادهای نظارتی اروپایی (SCCNFP) برای استفاده بدون نسخه در محصولات آرایشی محدودیت‌هایی پیشنهاد کرده‌اند (مثلاً گلیکولیک تا حدود ٪4 با pH مناسب) و تاکید دارند pH پایین می‌تواند تحریک‌پذیری را افزایش دهد. در محصولات تخصصی یا کلینیکی، غلظت‌های بالاتر (مثلاً 20% یا بیشتر) تحت کنترل متخصص یا در درمان‌های پیلینگ استفاده می‌شود و نیاز به پایش و آگاهی از ریسک دارد. بنابراین هنگام مواجهه با محصولاتی که درصدهای بالا دارند، احتیاط و پیروی از دستورالعمل تولیدکننده ضروری است.

سرم‌های AHA خانگی در مقابل لایه‌برداری در کلینیک‌ها (پیلینگ)

• محصولات خانگی: معمولاً غلظت کمتر، فرمول‌هایی با عوامل آرام‌بخش و حامل‌های مرطوب‌کننده برای استفاده مداوم.
• پیلینگ کلینیکی: غلظت بالاتر و نتایج سریع‌تر اما نیاز به مراقبت و گاهی اقدامات بعدی پزشکی. مقایسه‌ها نشان می‌دهد پیلینگ‌های بالاتر (مثلاً ٪20 یا ٪30) تحت کنترل پزشک ایمن‌تر هستند و اثر بیشتر اما ریسک تحریک بالاتر دارند.

نحوه استفاده درست از سرم AHA

1. شروع با دفعات کم: به‌عنوان مثال 3–1 بار در هفته تا پوست سازگار شود. (دستورالعمل محصول‌ها معمولاً همین روند را پیشنهاد می‌کنند).
2. شب‌ها استفاده کنید: اکثر سرم‌های لایه‌بردار بهتر است در شب استفاده شوند تا حساسیت به نور کمتر شود.
3. بعد از نیم‌ساعت از محصولات مرطوب‌کننده یا کرم‌های ترمیمی استفاده کنید (اگر تولیدکننده توصیه کرده باشد).
4. حتماً روزها از ضدآفتاب SPF ≥30 استفاده کنید. چون AHAها حساسیت پوست به نور خورشید را افزایش می‌دهند.

عوارض جانبی و هشدارها

• تحریک، قرمزی، خشکی یا حس سوزش در روزهای اولیه یا در صورت استفاده بیش از حد.
• افزایش حساسیت به آفتاب که می‌تواند خطر آفتاب‌سوختگی و هایپرپیگمانتاسیون را بالا ببرد.
• اجتناب از نواحی دور چشم و لب و دور از زخم‌های باز.
• در صورت بروز واکنش شدید، مصرف را قطع و با پزشک مشورت کنید.

ترکیب‌پذیری: چه چیزهایی را نباید با AHA استفاده کنید؟

• رتینول و AHA ها را بهتر است در شب‌های جداگانه استفاده کنید تا تحریک تجمعی نداشته باشید.
• محصولات لایه‌بردار دیگر یا پیلینگ‌های فیزیکی نباید هم‌زمان استفاده شوند.
• ویتامین C قوی (اسید آسکوربیک) ممکن است همراه با AHA باعث تحریک شود؛ اگر می‌خواهید هر دو را داشته باشید، یکی را صبح و دیگری را شب یا در روزهای متفاوت استفاده کنید.

AHA و محافظت در برابر آفتاب

در حالی که AHA‌ها فواید واضحی مثل لایه‌برداری ملایم، بهبود بافت پوست و کاهش رنگدانه‌ها دارند، افزایش حساسیت به اشعه فرابنفش (UV) از عوارض شایعِ استفاده موضعی آن‌هاست. مطالعات و راهنمایی‌های سازمان‌هایی مانند FDA و انجمن‌های پوست نشان می‌دهد که این حساسیت در طول دوره استفاده و تا یک هفته پس از قطع مصرف ادامه می‌یابد؛ بنابراین مصرف‌کننده باید هر روز از کرم ضدآفتاب مناسب (SPF 30 یا بیشتر، طیف‌پوشش وسیع) همراه با پوشش فیزیکی (کلاه لبه‌دار، لباس بلند) استفاده کند و از آفتاب مستقیم بین ساعت‌های 10 صبح تا 2 بعدازظهر اجتناب کند.

برای کاهش تحریک، از غلظت‌های پایین‌تر (مثلاً ٪10–5 گلیکولیک یا لاکتیک) شروع کنید، استفاده را تدریجی افزایش دهید و شب‌ها AHA را به‌کار برید تا قرار گرفتن در معرض آفتابِ فعال به حداقل برسد. در صورت قرمزی شدید یا سوختگی، مصرف را متوقف و با پزشک پوست مشورت کنید.

چه نوع پوستی برای AHA مناسب است؟

• پوست خشک تا نرمال: معمولاً AHAها (بخصوص لاکتیک) گزینه بسیار خوبی هستند.
• پوست چرب/آکنه‌ای: ممکن است AHA همراه با BHA مفید باشد اما معمولاً BHA موثرتر است.
• پوست حساس/روزاسه: باید با احتیاط و نوع ملایم لاکتیک و فرکانس پایین شروع شود. همیشه تست پچ (Patch Test) توصیه می‌شود.

چگونه یک سرم AHA خوب انتخاب کنیم؟ (برچسب خوانی)

• درصد AHA: برای استفاده روزمره خانگی معمولاً محصولات بین 5 تا 10 درصد رایجند؛ درصدهای خیلی بالا نشان‌دهنده محصولِ قوی‌تر و نیاز به احتیاط است.
• pH محصول: هرچه pH پایین‌تر باشد، اثر قوی‌تر اما احتمال تحریک بالاتر است. (سازندگان معتبر pH را اعلام می‌کنند یا تست می‌پذیرند.)
• در ترکیب با مواد آرام‌بخش: آلانتوئین، ویتامین E، پانتنول و عصاره‌های ضدالتهاب می‌توانند تحریک را کاهش دهند.
• وجود سالیسیلیک اسید (BHA) یا ترکیبات آبرسان: ممکن است در برخی فرمول‌ها برای اثر هم‌افزا استفاده شوند اما باید فرمول‌بندی متعادل باشد.

پرسش‌های متداول (FAQ)

1. آیا AHAها برای همه بی‌خطر هستند؟
در کل برای بسیاری از افراد امن‌اند اما کسانی با پوست بسیار حساس، روزاسه یا اگزما باید با احتیاط و تحت نظر متخصص شروع کنند. تست پچ توصیه می‌شود.

2. آیا می‌توانم AHA و ویتامین C را هم‌زمان استفاده کنم؟
ترکیب این دو می‌تواند تحریک ایجاد کند؛ بهتر است یکی صبح و دیگری شب یا در شب‌های متناوب استفاده شود.

3. چند بار در هفته باید از سرم AHA استفاده کنم؟
برای شروع 3–1 بار در هفته؛ سپس بر اساس تحمل پوست می‌توان فرکانس را افزایش داد. دستورالعمل تولیدکننده را رعایت کنید.

4. آیا بعد از AHA حتماً باید ضد آفتاب زد؟
بله؛ AHA حساسیت پوست به نور را افزایش می‌دهد و استفاده روزانه از SPF ضروری است.

5. آیا می‌توان از AHA در بارداری استفاده کرد؟
اطلاعات متناقض است؛ بسیاری از پزشکان استفاده موضعی با غلظت پایین را بی‌خطر می‌دانند اما بهتر است با پزشک مشورت شود. (در صورت حساسیت یا نگرانی، با متخصص مشورت کنید.)

6. آیا %20 AHA خیلی قوی است؟
غلظت ٪20 در مرز محصولات تخصصی/پیلینگ قرار دارد؛ اگرچه کارایی بالاتری دارد اما ریسک تحریک هم بیشتر است و باید طبق دستورالعمل و با احتیاط استفاده شود.

معرفی و نقدِ مختصر: سرم لایه‌بردار قوی تراست (حاوی %20 AHA)

سرم لایه‌بردار قوی تراست حاوی ٪۲۰ AHA ترکیبی از اسیدهای آلفاهیدروکسی به‌همراه سالیسیلیک اسید، آلانتوئین و مجموعه‌ای از عصاره‌ها و ویتامین‌ها است. طبق توضیحات تولیدکننده، این سرم با حذف سلول‌های مرده و تحریک تولید کلاژن به روشن‌شدن، بهبود بافت و کاهش اسکارهای آکنه و لک کمک می‌کند. ویژگی‌های اعلام‌شده شامل لایه‌برداری قوی، روشن‌کننده، جوان‌کننده و جمع‌کننده منافذ است.

نکات مثبت احتمالی:

• غلظت بالای AHA (۲۰٪) که برای نتایج سریع‌تر طراحی شده است (مشابه برخی پیلینگ‌های خانگی قوی/محصولات تخصصی).
• وجود آلانتوئین و ترکیبات ضدالتهاب که می‌تواند تا حدی تحریک را کاهش دهد.
• ترکیب با سالیسیلیک اسید که کمک به پاک‌سازی منافذ و آبرسانی عمقی می‌کند.

نکات احتیاطی:

• غلظت ٪۲۰ قوی تلقی می‌شود؛ برای شروع باید با فرکانس پایین (حداکثر 3 بار در هفته) استفاده شود و سپس به یک‌بار در روز (شب‌ها) کاهش یابد، همان‌طور که تولیدکننده شرح داده است. این توصیه هم‌راستا با رویکردهای بالینی برای محصولات قوی‌تر است اما نیاز به مراقبت و محافظت از پوست دارد.

نحوه مصرف طبق تولیدکننده: در ابتدای مصرف حداکثر ۳ بار در هفته و سپس از هفته دوم روزی یک‌بار (شب‌ها) روی پوست تمیز استفاده شود؛ نیم‌ساعت بعد از آن کرم آلفاتراست استفاده گردد. توصیه به استفاده از ضدآفتاب در روزهای پس از مصرف نیز شده است.

خلاصه و نتیجه‌گیری؛ خرید محصول

نتیجه‌گیری: سرم‌های AHA ابزاری قدرتمند برای بهبود بافت، روشنایی و یکنواختی رنگ پوست هستند؛ اما اثر و ایمنی آن‌ها وابسته به غلظت، pH، فرمولاسیون و نحوه استفاده است. استفاده آگاهانه، شروع با فرکانس کم، انجام تست پچ و محافظت دائم با ضدآفتاب، کلید بهره‌برداری امن از این ترکیبات است.

اگر به‌دنبال یک محصول قوی حاوی AHA برای بهبود روشنایی و بافت پوست هستید، سرم لایه بردار تراست (حاوی ٪۲۰ AHA) که توضیحات آن در بالا ذکر شد، در فروشگاه اینترنتی محصولات تراست موجود است و می‌توانید آن را از ما تهیه کنید. همچنین در صورت نیاز به مشاوره رایگان از طریق صفحه “تماس با ما” می‌توانید با مشاوران ما در ارتباط باشد.

---

منابع منتخب و قابل استناد (برای مطالعه بیشتر):

1. Tang SC, et al. Dual effects of alpha-hydroxy acids on the skin. J Clin Aesthet Dermatol. (تاثیرات aha بر پوست) PMC
2. Almeman AA, Evaluating the Efficacy and Safety of Alpha-Hydroxy Acids (مرور 2024). PMC
3. SCCNFP (EU), Consumer safety of alpha-hydroxy acids (محدودیت‌ها و توصیه‌ها). European Commission
4. FDA, Labeling for Cosmetics Containing Alpha Hydroxy Acids (راهنمای تولیدکنندگان و توصیه‌های حفاظتی). U.S. Food and Drug Administration
5. MDPI, Topical AHA in Dermatology: Formulations, Mechanisms… (مروری جدید بر فرمولاسیون‌ها). MDPI